Հայաստան և սփյուռքի հայերի վիճակը խորը և բազմաշերտ հարց է, որըկապված է քաղաքական, տնտեսական, մշակութային, և ազգայինինքնության հետ: Ստորև մի քանի կարևոր կետեր, որոնք կարելի է քննարկելայս թեմայի շուրջ․
1. Հայաստանի ներքին զարգացումը
Հայաստանի կայուն և հզոր զարգացումը սփյուռքի հետհարաբերությունների հիմքն է։
- Տնտեսություն․ Արդյունավետ տնտեսական քաղաքականություն, ներդրումներ և աշխատատեղերի ստեղծում կարող են ապահովել, որհայերը չհեռանան երկրից։
- Կրթություն և գիտություն․ Կրթության որակի բարձրացումը, նորարարական տեխնոլոգիաների զարգացումը կնպաստեներիտասարդ սերնդի հայրենասիրության ամրապնդմանը։
- Քաղաքական կայունություն․ Առանց արդար քաղաքական համակարգիև լավ կառավարման, ոչ մի երկրի զարգացում հնարավոր չէ։
2. Սփյուռքի խնդիրները
Սփյուռքի հայերը հաճախ կանգնած են իրենց ազգային ինքնությանպահպանման խնդիրների առաջ։
- Լեզվի պահպանում․ Հայերենը շատ համայնքներում կորցնում է իր դերը։Պետք է ավելի ակտիվ ծրագրեր մշակվեն հայերենի պահպանմանհամար։
- Համայնքային ինքնություն․ Հայկական եկեղեցիներն ու մշակութայինկենտրոնները կարևոր դեր են խաղում, բայց անհրաժեշտ է նոր ձևերգտնել երիտասարդներին ներգրավելու համար։
- Հայաստան-սփյուռք կապեր․ Այս կապերը հաճախ անարդյունավետ ենկամ մակերեսային։ Պետք է ավելի համակարգվածհամագործակցություն լինի տնտեսական, մշակութային և քաղաքականմակարդակներում։
3. Հայաստան-սփյուռք համագործակցության հեռանկարները
Հզոր ու միաբան ժողովուրդը կարող է կառուցել միասնական ապագա։ Որոշքայլեր․
- Համատեղ նախագծեր․ Տնտեսական համագործակցությանշրջանակներում սփյուռքը կարող է աջակցել Հայաստանիզարգացումներին, իսկ Հայաստանը՝ սփյուռքի խնդիրների լուծմանը։
- Մշակութային փոխանակումներ․ Հայ մշակույթի տարածումը՝ թե՛Հայաստանում, թե՛ սփյուռքում, կապահովի ինքնության պահպանումը։
- Ինտեգրված քաղաքականություն․ Պետք է մշակել սփյուռքիներգրավման հստակ ծրագրեր պետական մակարդակով։
4. Սփյուռքի ներգրավումը Հայաստանի զարգացման մեջ
Հայաստանի ապագայի տեսլականը պետք է լինի համահայկական, որտեղյուրաքանչյուր հայ իր դերակատարումն ունի։ Այդ նպատակով․
- Տնտեսական ներդրումներ․ Սփյուռքը կարող է դառնալ հզոր գործոնՀայաստանի տնտեսության մեջ։
- Կրթական ծրագրեր․ Համատեղ կրթական նախաձեռնություններըկնպաստեն սերունդների հայեցի դաստիարակությանը։
- Ցանցային կապեր․ Միջազգային հայ համայնքների և Հայաստանի միջևպետք է ստեղծվի ուժեղ ցանց՝ համընդհանուր խնդիրները լուծելուհամար։
Վերջաբան
Հայաստանի և սփյուռքի հայերի միասնականությունը կախված էերկուստեք ջանքերից։ Կարևորը այն է, որ յուրաքանչյուր հայ զգա իր դերըազգային ընդհանուր գործի մեջ՝ անկախ գտնվելու վայրից։ Միասինհնարավոր է կառուցել ուժեղ և հարատև Հայաստան։
Սփյուռքը այնքան բազմաշերտ է,տարբեր,որ հայը կարծես ներկապնակը լինի մարդկության։Դա բնական է, որովհետև մենք դարեր շարունակ սփռվել ենք աշխարհով մեկ,տարբեր մշակույթների հետ առնչվել։Դրա համար էլ մեզ չի հաջողվում միավորվել։Եվս մի պատճառ կա։Հայաստանի հայը եթե չի կարողանում ասենք սիրիահայի, բեյրութահայի,ռուսահայի ցավը տանել,ինչպես իրենք մեր ցավը տանեն։